خرم آباد يكي از شهرهاي زیبا وچهار فصل کشور است كه با آنكه مركز استان است، ‌توسعه چنداني نيافته است و در مقايسه با ساير مراكز استان‌هاي ديگر با مشكلات بسياري روبه‌روست. گستره وسيع زمين‌هاي خالي كه روزگاري در آنها زندگي جريان داشته است، خانه‌هاي خالي متروكه، بالا آمدن آب‌هاي زيرزميني در خرم آباد، افزايش آمار آسيب‌هاي اجتماعي در شهر و… مسائلي است كه توسعه شهري مركز استان را دچار مشكل كرده است. خرم آباد از شهرهايي است كه بافت تاريخي آن مي‌توانست بخش قابل توجهي از گردشگران خارجي را به خود جذب كند.‌ خانه‌هاي قديمي در كوچه پس كوچه‌هاي اين شهر كه قدمت آنها تاريخ را ياد‌آوري مي‌كند،‌ امروز اما از اين اين كوچه‌ها،‌ خانه‌ها و سنت‌هاي غني بافت قديم شهر خبري نيست چرا كه آپارتمان‌نشيني بافت سنتي شهر را در معرض تخريب قرار داده است. در حال حاضر يك هزار و 500 هكتار بافت فرسوده در شهر خرم آباد وجود دارد كه يك‌سوم آن تاريخي و قديمي است. ساختار اين شهر از نظر جغرافيايي به حومه شهر منتقل شده و امكانات و كيفيت شهر نشيني به خارج از شهر منتقل شده است. بخش سنتي شهر توسعه شهري پيدا نكرده و برنامه‌ريزي خاصي براي ترميم چهره شهر در مناطق سنتي وجود ندارد.

در گذشته افرادي كه مشكلات معيشتي داشتند در حومه شهر به شهرك‌سازي روي آورده‌اند و با توجه به اينكه از امتيازات آب و برق بهرمند شدند، مردم براي زندگي در آن مناطق ابراز تمايل كرده و عملا شهر تاريخي تخليه شده است.

براي حل اين مشكل در خرم آباد بايد زيرساخت‌هاي زندگي در بافت سنتي مهيا شود. در عين حال بايد براي مرمت خانه‌هايي كه در اين بافت قرار گرفته‌اند، تسهيلات در نظر گرفته شود. ‌ به تازگي شهرداري خرم آباد در بخش سنتي شهر مراكز اقتصادي مي‌سازد كه اين امر باعث خواهد شد بافت سنتي شهر رونق گرفته و مراكز فرهنگي نيز در اين محدوده به وجود بيايد. اين امر باعث مي‌شود مردم به اين بخش از شهر كشيده شوند. مجلس و دولت بايد به شهرداري خرم اباد كمك كنند تا محدوديت‌هايي براي گسترش نيافتن شهر طراحي شود تا به اين وسيله شهرك‌هاي حاشيه‌اي ساماندهي شده و از گسترش آنها جلوگيري شود در عين حال مشوق‌هايي در نظر گرفته شود كه مردم به داخل شهر برگشته و با مرمت خانه‌هاي قديمي خود در آن زندگي كنند.

بدون ترديد در شرايط كنوني وجود زمين‌هاي خالي گسترده و در كنار آن خانه‌هاي نيمه ويران و قديمي در شهر خرم آبادبه يكي از معضلات اين شهر تبديل شده است و نكته جالب توجه اينكه با وجود اين حجم بالاي زمين‌هاي خالي و خانه‌هاي قديمي نيمه ويرانه، شهر در حال گسترش طولي و حاشيه نشيني است. بافت قديم شهر خرم آباد در اكثر مكانها هم‌‌اكنون مملو از خانه‌هاي متروك شده است كه به مرور در حال نابودي كامل هستند و با وجود اينكه برخي استان‌ها اقدام به مرمت نمادين خانه‌هاي تاريخي مي‌كنند در لرستان هنوز هيچ خانه‌اي مرمت نشده است در حالي‌كه معماري غني و زيباي اين منازل تاريخي، چشم هر بيننده‌اي را خيره مي‌كند.

هسته مركزي شهر خرم آباد در حالي در هياهوي آپارتمان‌نشيني و زندگي مدرن رو به زوال است كه از سوي ديگر بالا آمدن آب‌هاي زير زميني در اين شهر همچنان ادامه دارد و عمق آب تا سطح زمين به دليل نبود سيستم جمع‌آوري فاضلاب شهري هر روز كمتر مي‌شود و ادامه اين روند بسياري از بناهاي تاريخي و كهن و بافت فرسوده خرم آبادرا دچار نم زدگي و رطوبت شديد كرده است كه مصادق بارز چنين مسئله‌اي را مي‌توان در بناي تاريخي و منحصر به فرد حمام کوچک  يا بسياري از خانه‌هاي تاريخی خرم آباد مشاهده كرد.

متروكه شدن بافت فرسوده تبعات ديگري از جمله تغيير كاربري اين خانه‌هاي تاريخ بزرگ را نيز در پي داشته است به‌طوري كه هم‌‌اكنون بازاريان شهر خرم آباد از اين خانه‌ها به عنوان انبار استفاده مي‌كنند و اين خطر وجود دارد كه با ادامه اين روند ديگر اثري از وجود بافت تاريخي خرم آباد باقي نماند و به زودي شاهد از بين رفتن اين بخش از ميراث تاريخي شهر خرم آباد باشيم. نبود تعريف صحيح حريم اين خانه‌ها و نبود توجه به نگهداري آنها موجب شده است به مرور اكثر اين خانه‌ها به ويرانه تبديل شوند زيرا اصولا به دليل مشكلات خاص اماكن تاريخي امكان ساخت و ساز يا مرمت در اين خانه‌ها نيز وجود ندارد و بسياري از كارشناسان بر لزوم بازنگري در حريم بافت تاريخي خرم آباد تاكيد دارند. اما نكته قابل تامل ارائه تسهيلات به اين بخش از شهر براي بهسازي است كه متاسفانه با بهسازي بافت فرسوده تداخل پيدا كرده است و آماري كه مسئولان در اين زمينه مي‌دهند در واقع تسهيلاتي است كه براي بازسازي بافتهاي فرسوده شهر خرم آباد ارائه مي‌شود كه در سطح شهر خرم آباد پراكنده است و كمتر اين تسهيلات توانسته است در تغيير رويه رو به افول بافت تاريخي خرم آباد تاثير گذار باشد.

يكي از مشكلات در اين بخش محدوديت‌هاي ثبت تاريخي اين قسمت از شهر است در حالي‌كه برخي از خانه‌هايي كه ثبت شده‌اند حتي 40 سال قدمت نيز ندارند. استاندار لرستان بازنگري در اين بخش از شهر و تعيين خانه‌هاي تاريخي واقعي و حفظ و مرمت آنها و اصلاح تعيين حريم را در تغيير چهره شهر در اين بخش ضروري دانست بايد برخي از اين خانه‌ها را كه نماد تاريخ لرستان هستند با تغيير كاربري به محلي براي جذب مسافران و گردشگران تبديل كرد و با اين كار درآمد‌زايي ايجاد كرد.

 یاداشت : محمود داودی نژاد