به گزارش صدای منتقد به نقل از ایرنا برای پیگیری بازسازی های سیل ۹۸ به یکی از مناطق لرستان می روم ، تا جاییکه چشم کار می کند زمین کشاورزی است و اندک دامدارانی که دامشان را برای چرا به بیرون آورده اند، تراکتورها تا حدودی بیشتر به چشم می آیند، کودکانی که همچنان در حال خاک بازی هستند و ظاهر و سر و وضعشان روستایی و ساده است.

کم کم آثار خانه ها نمایان می شود، خبری از در و دیوار بزک شده خانه های شهر نیست، در بهترین حالت، دیواره برخی خانه های تازه ساخت را برای هزینه های کمتر سیمان سفید یا کاشی زده اند، اکثر خانه ها در حال ساخت و تبدیل شدن به دوطبقه هستند.

مرغ و خروس ها جلوی همه خانه ها دیده می شوند، معبر خاکی که نهایتا به سه متر می رسد و در کوچه، اطراف درب ورودی هر خانه ضایعاتی از ماشین آلات ، تکه هایی از ابزار کشاورزی و گونی هایی که پر شده است به چشم می خورد.

کمی جلوتر، خانه ای با درب بزرگتر به چشم می آید، در باز است و چندین زن و مرد در حال انجام امور پس از برداشت محصول هستند، چند نفر شلتوک برنج جدا می کنند، دیگران در حال پر کردن و گره زدن گونی های ۵۰ کیلویی برنج هستند، مردها محصول برنج جداشده از سبوس را برای وزن کردن و فروش به خانه می آورند، از طرف دیگر حیاط هم بساط نهار و چایی کارگران روی اجاق گاز نسبتا بزرگی برپا است.

هیاهو و جریان زندگی روستا و آبادی کاملا برقرار است و در این حین یک خودروی سایپا وارد حیاط می شود و گونی های آماده پر شده از برنج را برای فروش به “ شهر” می برد.

یادم می آید که گفته بودند “ اینجا” تبدیل به شهر شده است اما انگار خودشان هم باور ندارند و همچنان در حال و هوای روستا سیر می کنند، البته پر بیراه هم نیست، همه چیز اینجا رنگ و بوی دوست داشتنی روستا را می دهد و تنها یک نام عوض شده، “شهر” به “روستا” تغییر یافته است.

اما مشکلات روستایی همچنان پابرجاست، معابر خاکی و تا حدودی پر شده از فضولات حیوانی است، خانه ها و شکل منازل خبری از شهرنشینی نمی دهد، اکثر افراد فاصله نسبتا کمی با زمین کشاورزی خود دارند و کشاورزان خسته از یک روز پرکار دم غروب که می شود بیل به دست و با ظاهری خسته از یک روز کاری دیده می شوند.

جدا از ظاهر روستایی این شهر تازه تاسیس، انگار مردم هم باور ندارند که اینجا حالا شهر شده است، نیازی به تغییر ندیده اند و تنها به نام یک شهر تازه تاسیس که در اصل یک بخش است اکتفا کرده اند و روال زندگی سابق را دارند.

در حالی این صحنه ها در برخی شهرهای تازه تاسیس لرستان دیده می شود که شهرهای قدیمی و حتی مرکز استان همچنان از نبود یا کمبود زیرساخت های شهری رنج می برند، خیابان های باریک و پر از چاله و دست انداز، نبود پارک، فضای سبز مناسب و به اندازه، برخی حتی شهر بازی هم ندارند.

پله های بدقواره ای که یک در میان در دل پیاده رو جا خوش کرده اند، دیوارو بلوارهایی که به اندازه ده ها و صدها سال بی رنگ و رو و قدیمی هستند، مناطق فرسوده و حاشیه نشین، انباشت زباله در معابر، بساط دستفروشان، عدم نظافت شهری، چهار راه های بدون چراغ قرمز و مواردی از این دست همچنان در صدر دغدغه های شهرنشینی این شهرها هستند پس چرا باید انتظار داشت شهرهای تازه تاسیس ایجاد و با سرعت به چرخه مدرنیته وارد شوند؟

شهرداری شهرهای تازه تاسیس هم چندان کارآمد و درآمدزا نیست، حتی بسیاری از ادارات را ندارند که سخنان اسفند ۱۴۰۰ رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در مراسم احداث ساختمان اداری مدیریت توزیع نیروی برق شهرستان خفر نیز موید این مطلب است به گفته محمدرضا رضایی کوچی، با وجود اینکه این موضوع را در قانون بودجه ۱۴۰۰ پیش بینی کرده بودیم هنوز در شهرستان‌های تازه‌تاسیس در سراسر کشور همه ادارات به طور کامل مستقر نشده‌اند و بیشتر به صورت نمایندگی هستند، از این رو، انتظار داریم استقرار ادارات در این شهرستان ها شتاب گیرد.

وی این را هم گفت از وزرای مربوطه و مدیران کل درخواست دارم نسبت به احداث ادارات و استقرار نیرو در شهرستان‌های تازه تاسیس اقدام کنند و سرعت ببخشند تا مردم هم طعم ارتقای بخش به فرمانداری را بیشتر درک کنند.

حال که شهرهای تازه تاسیس تا این اندازه مشکل زیرساختی و حتی اداری و تشکیلاتی دارند پس چرا باید به شهرهایی تغییر یابند که تنها، نامی از آن را یدک می کشند و با اصل شهرسازی و شهرنشینی مدرن فاصله دارند؟ ملاک تغییر یک بخش به شهر چیست؟

ملزومات و ضرورت تبدیل بخش به شهر تازه تاسیس چیست؟

۲۴ شهرداری لرستان در شهرهای با جمعیت زیر ۱۰ هزار نفر، سه شهرداری بین ۱۰ تا ۵۰ هزار و ۶ شهرداری در شهرهای بیش از ۵۰ هزار نفر جمعیت استان فعال هستند که طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به شهر تبدیل شده اند.

مدیرکل امور شهری شوراهای شهر لرستان در این خصوص می گوید: بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی روستاهایی که مرکز بخش هستند می توانند بدون در نظر گرفتن جمعیت به شهر تبدیل شوند و بر همین اساس در سال و ماه های اخیر چهار شهر برخوردار، تیتکان، بزنوید و سراب حمام در استان تبدیل به شهر شده اند.

عنایت الله میرزایی افزود: در این خصوص تمامی امکانات موجود در دهیاری صورتجلسه و تحت عنوان اموال شهرداری واگذار می شود.

وی در خصوص شرایط زیرساختی برای تبدیل یک بخش به شهر نیز اظهار داشت: این مورد هم برای این تقسیمات سیاسی مورد نظر نیست و در اصل برخی معتقد هستند با تبدیل بخش به شهر، اجبار لازم برای تامین و تخصیص زیرساخت ها ایجاد می شود.

به گفته وی ۲ دیدگاه غالب در خصوص ایجاد شهرهای تازه تاسیس وجود دارد که دیدگاه اول و فراگیر بر این اساس است که بخش ها، بافت و اقتضائات روستایی دارند و در صورت تبدیل به شهر، جامعه تولید کننده به مصرف کننده تبدیل می شود.

وی تصریح کرد: در این تغییرات، توجه چندانی به نوع فرهنگ مردم صورت نمی گیرد و عده بسیاری از جوانان منطقه بدون در نظر گرفتن شرایط واقعی و عینی انتظارات جدید دارند از جمله اینکه بیشتر آنها انتظار کارمند شدن، آسفالت و ایجاد زیرساخت های شهری کامل و رفاهیات شهرهای بزرگ را دارند که با توجه به اینکه این امکان تا سال ها در شهرهای تازه تاسیس به طور کامل فراهم نمی شود، منجر به نارضایتی عموم از جمله جوانان خواهد شد.

میرزایی ادامه داد: در این تبدیل بخش به شهر، در اصل رویه ای به نام شهر بر کالبد منطقه کشیده می شود اما زیرساخت ها و فرهنگ همچنان روستایی است و این تضاد ممکن است سال ها ادامه داشته باشد.

وی اضافه کرد: در دیدگاه دوم نسبت به ضرورت ایجاد شهرهای تازه تاسیس ، برخی اعتقاد دارند شهرهای کوچک می توانند کانون توسعه باشند به این صورت که این مناطق، برای سرمایه گذاری بکر و تازه هستند و سرمایه گذاران می توانند با ورود به این شهرها، اعتبار و رونق را به ارمغان بیاورند.

وی تصریح کرد: این روند در کل کشور و لرستان، کمتر دیده شده است چراکه توسعه حداقلی مورد نظر باید ظرف مدت چهار تا پنج سال رخ دهد در صورتیکه این امر محقق نمی شود.

شهرهای تازه تاسیس و انباشت مشکلات/ از نبود اعتبار تا شهرداری های اجاره ای و یک نفره

اما شهرهای تازه تاسیس که در کالبد نیمه روستایی خود گذران می کنند همچنان مشکلات خاص خود را دارند از نبود ادارت متمرکزو فقدان خدمات شهری گرفته تا شهرداری هایی که کمبود نیرو دارند و خود در مکان های استیجاری فعالیت می کنند.

به گفته میرزایی شهرداری های تازه تاسیس از نظر اداری مجاز به استخدام نیرو هستند اما عمده آنها به دلیل مشکل مالی و عدم توانایی در پرداخت حقوق و مزایا، این امکان را ندارند و از طرفی باتوجه به بافت روستایی شهر، امکان دریافت بهای عوارض را هم ندارند.

مدیرکل امور شهری و شوراهای شهر لرستان، نبود بسیاری از ادارات در شهرهای تازه تاسیس را از دیگر مشکلات این مناطق برشمرد و گفت: همچنین بسیاری از شهرداری های تازه تاسیس رسیدگی های مالی خود را به صورت پاره وقت به شهرداری های همجوار می سپارند و حتی قراردادهای تنظیف را موقت و ۸۹ روزه تنظیم می کنند.

میرزایی ادامه داد: تحمیل نیروی مازاد با وجود عدم توانایی مالی در پرداخت حقوق از دیگر مشکلات شهرداری های تازه تاسیس است که در نهایت دچار مشکل می شوند و در مقاطعی شهرداری هایی مانند زاغه، بیرانشهر و فیروزآباد در لرستان به بالای ۲۰ نیرو رسیده و به طورموقت تعطیل شده اند.

وی گفت: نبود زیرساخت کالبدی و فیزیکی، مشکل در پرداخت حقوق مزایا، تامین ماشین آلات شهری و کمبود امکانات دولتی از مشکلات مهم شهرداری های تازه تاسیس محسوب می شود از طرفی مردم در پرداخت عوارض و بهای خدمات مشارکت نمی کنند و درآمد شهرداری ها از این محل نیز اندک است.

وی همچنین گفت: ۳۳ شهرداری در لرستان وجود دارد که ۲۴ مورد آن در شهرهای با جمعیت زیر ۱۰ هزار و حتی پنج هزار نفر هستند که عمده این شهرداری ها طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر تبدیل به شهر شده اند اما جمعیت آنها به دلیل مشکلات ذکر شده رشد نکرده است و در خطر مهاجرفرستی قرار دارند.

درآمد کم، تعطیلی موقت برخی شهرداری ها و امید به اصلاح یک قانون

میرزایی افزود: همچنین درآمد دولتی ناشی از ارزش افزوده در شهرداری های جدید ناچیز است و با توجه به نبود درآمد پایدار و چشمگیر، ترجیح می دهند نیروی جدید استخدام نکنند تا از بار مالی آنها کاسته شود.

وی تصریح کرد: قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای شاخص جمعیتی و این به ضرر شهرداری های تازه و کم درآمد است که در صورت اصلاح این قانون و توزیع بر مبنای شاخص محرومیت، سهم درآمدی این شهرداری ها افزایش خواهد یافت.

به گفته میرزایی اقداماتی برای اصلاح این قانون صورت گرفته که در صورت تحقق آن سهم ماهانه شهرداری های تازه تاسیس از دولت از حدود ۱۰ میلیون تومان به ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت، همچنین درآمد دولتی ناشی از ارزش افزوده در شهرداری های جدید ناچیز است و با توجه به نبود درآمد پایدار و چشمگیر، ترجیح می دهند نیروی جدید استخدام نکنند تا از بار مالی آنها کاسته شود.

مدیرکل امور شهری و شوراهای شهر لرستان گفت: شهرداری های استان ۳۶میلیارد تومان حقوق معوق کارکنان دارند که اغلب این موارد بین چهار تا ۱۱ ماه است که دلیل عمده این امر، قانون تغییر مالیات بر ارزش افزوده بود که ۵۷درصد حقوق نیروهای مشمول قانون کار افزایش یافت.

میرزایی اظهار داشت: حقوق معوق پرسنل شهرداری شهرهای کوچک لرستان که سال سختی را داشتند باعث اعتراضاتی شد و برخی از این شهرداری ها به طور موقت تعطیل شدند.

وی تصریح کرد: چهار ماهه اول پارسال درآمد ۵۰تا ۷۰درصد شهرداری های کوچک لرستان کم شد به نحوی که در شهرداری هفت چشمه ۷۶درصد درآمدها کاهش یافت و از ۲۱۱ میلیون تومان در سال گذشته امسال به ۵۰میلیون تومان کاهش یافت چراکه این درآمدها اکنون بر اساس شاخص جمعیت توزیع می شود در صورتی که قبلا بر اساس ضریب محرومیت هم بود که باید این مهم، به قانون مالیات بر گردد.

وی عدم توزیع متوازن به دلیل نبود صنایع مادر و بزرگ را از مشکلات شهرداری های لرستان برشمرد و افزود: سهم شهرداری و دهیاری های استان از محل ماده ۴۲مالیات هنوز با گذشت یک سال و نیم دریافت نشده است اما برخی استان ها این سهم را دریافت کرده اند.

وی بیان کرد: ۲۴شهرداری کوچک لرستان اعتبار و هزینه حمل قیر تا کارخانه آسفالت را ندارند که این سهمیه رایگان برای برخی شهرداری ها در حال برگشت و برخی در انبارها مانده است و امکان تهاتر هم وجود ندارد.

اداره شهرداری با یک شهردار و یک کارمند

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان نیز می گوید: ایجاد شهرهای تازه تاسیس بدون در نظر گرفتن زیرساخت از مهمترین چالش های استان است به نحوی که شهرداری یکی از شهرهای تازه تاسیس استان با یک شهردار و یک کارمند اداره می شود چراکه در برخی موارد تبدیل و ارتقای روستاها به شهر با سرعت زیاد و بدون توجه به زیرساخت ها رخ می دهد.

احمدرضا دالوند با اشاره به اینکه به تازگی پنج شهرداری تازه تاسیس بدون توجه به زیرساخت های مورد نیاز در استان ایجاد شده است تصریح کرد: بدون زیر ساخت فرهنگی و عمرانی، درآمدهای خوبی هم ایجاد نمی شود و از طرفی شهروندان توقع ارتقای خدمات دارند که این موضوع باعث می شود مشکلات عدیده ای ایجاد شود.

وی با تاکید بر کمک های مالی ویژه برای شهرداری های جدید بیان کرد: در یکی از شهرهای تازه تاسیس لرستان یک شهردار و یک کارمند بدون ماشین و امکانات داریم که با این شرایط اتفاقی در خصوص توسعه رخ نخواهد داد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان همچنین در مورد وضعیت مالی شهرداری های استان و کمک های دولت گفت: از یکهزار و ۱۱۰ میلیارد تومان بودجه مصوب شهرداری ها ۸۵میلیارد تومان کمک دولتی و بسیار ناچیز و سهم تازه تاسیس ها نیز اندک است.

به گفته دالوند هم اکنون سه هزار و ۴۱۶ روستا در لرستان وجود دارد که یکهزار و ۳۸۰ مورد دارای شورا و یکهزار و ۳۶۲ روستا دارای دهیاری است.